Kết quả nổi bật trong lĩnh vực giáo dục thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới

Bước tiến rõ rệt về chất lượng giáo dục

Theo báo cáo của Bộ GDĐT, Chương trình MTQGXDNTM giai đoạn 2021–2025 ngành Giáo dục đã đạt được bước tiến lớn trong việc nâng cấp cơ sở vật chất trường học. Tỉ lệ trường đạt chuẩn quốc gia tăng đáng kể trên cả nước, đặc biệt ở các khu vực khó khăn. Sự gia tăng tỉ lệ trường đạt chuẩn quốc gia phản ánh nỗ lực đồng bộ của các cấp chính quyền và sự tham gia tích cực của cộng đồng, góp phần thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục.

Các tiêu chí về giáo dục và đào tạo trong Chương trình được triển khai hiệu quả, giúp đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục cơ bản, mở rộng phổ cập và nâng cao tỉ lệ xóa mù chữ.

Công tác phổ cập giáo dục những năm qua đã đạt được nhiều kết quả rõ nét ở cả bậc mầm non, tiểu học và THCS. Các địa phương đã làm tốt khâu điều tra, dự báo biến động số lượng học sinh, nhờ đó dù quy mô học sinh tăng nhưng vẫn cơ bản đáp ứng được yêu cầu về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Điều này phản ánh sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng trường học và các chính sách hỗ trợ học sinh.

Năm học 2024-2025, tỉ lệ học sinh đi học đúng độ tuổi cấp tiểu học đạt 99,7%. Tỉ lệ hoàn thành chương trình tiểu học vào THCS đạt 98,23%.

Ở các tỉnh miền núi và Tây Nguyên, 100% xã đạt chuẩn phổ cập mầm non cho trẻ 5 tuổi. Tỉ lệ huy động trẻ đến lớp đạt từ 98% đến 100%. Chất lượng chăm sóc và giáo dục tăng lên 97,7% trẻ 5 tuổi học 2 buổi/ngày. Có 95,1% trẻ được ăn bán trú, tỉ lệ suy dinh dưỡng giảm xuống dưới 10%.

Để đạt được kết quả này trong quá trình thực hiện các đơn vị đã phối hợp tuyên truyền, đồng bộ giữa các ngành, huy động nguồn lực và triển khai các chính sách như hỗ trợ ăn trưa, tăng cường tiếng Việt, trợ cấp cho con em công nhân, lao động khu công nghiệp, hỗ trợ tổ chức nấu ăn tại vùng đặc biệt khó khăn. Điều này cải thiện tỉ lệ nhập học, góp phần củng cố nền tảng giáo dục bền vững cho trẻ em, nhất là ở khu vực khó khăn.

Huy động được 261.130 người tham gia học xóa mù chữ

Trong 5 năm qua, công tác xóa mù chữ tiếp tục được chú trọng và đạt nhiều kết quả tích cực. Tỉ lệ biết chữ trong độ tuổi 15 - 60 tăng đều hằng năm, toàn quốc duy trì 100% tỉnh, thành đạt chuẩn mức độ 1. Trong đó 55/63 tỉnh (87,3%) đạt mức độ 2. Cả nước đã huy động được 261.130 người tham gia học xóa mù chữ, bình quân mỗi năm trên 52.000 học viên, với đội ngũ giáo viên và cộng tác viên cơ bản đáp ứng yêu cầu.

Nhiều địa phương như Lạng Sơn, Hòa Bình, Gia Lai, Hà Giang, Nghệ An, Quảng Nam, Đắk Lắk, An Giang, Thanh Hóa… đã làm tốt công tác tuyên truyền và tổ chức lớp học. Ban chỉ đạo các cấp được kiện toàn, xây dựng kế hoạch hằng năm với chỉ tiêu cụ thể.

Các trung tâm học tập cộng đồng, GDTX, GDNN-GDTX phát huy vai trò quan trọng, phối hợp với trường học, trại giam, cơ sở cai nghiện để mở lớp xóa mù chữ. Nhiều mô hình đặc thù được triển khai: giáo viên ở Huế, Đà Nẵng, TP.HCM tham gia dạy; TTGDTX Gia Định và TTGDTX Thanh niên xung phong phối hợp dạy cho phạm nhân; ở vùng biên giới, bộ đội biên phòng trực tiếp đứng lớp. Một số đơn vị quân đội còn gắn xóa mù chữ với phát triển kinh tế – xã hội và hỗ trợ vật chất cho học viên.

Về giáo dục nghề nghiệp và thường xuyên, tỉ lệ học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học lên THPT hoặc các chương trình tương đương đạt trên 85%. Nhiều chương trình giáo dục nghề nghiệp và kĩ năng được triển khai, tạo cơ hội phát triển cho học sinh không theo học THPT, góp phần mở rộng hướng đi và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn.

Đào tạo nghề bám sát nhu cầu thực tế

Về đào tạo nghề cho lao động nông thôn, hoạt động đào tạo nghề tiếp tục bám sát nhu cầu thực tế, ưu tiên các lĩnh vực như nông nghiệp hữu cơ, chế biến nông sản, vận hành máy nông nghiệp, thương mại điện tử và kinh tế số. Nhiều lớp được tổ chức ngay tại doanh nghiệp, hợp tác xã, giúp học viên thực hành trực tiếp và nâng cao kĩ năng.

Trong giai đoạn 2021-2025, đã có trên 240.000 lao động nông thôn được đào tạo từ nguồn vốn chương trình. Nhờ đó, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2024 đạt 54 triệu đồng, tăng 1,3 lần so với năm 2020.

Các địa phương đã triển khai nhiều hình thức truyền thông đa dạng, từ hội nghị, hội thi, phát thanh, báo chí đến các hoạt động cộng đồng. Các trung tâm học tập cộng đồng trở thành điểm kết nối, không chỉ mở lớp bổ túc mà còn là nơi tổ chức hội thảo, sinh hoạt cộng đồng gắn với phát triển kinh tế nông thôn.

Về nguồn lực thực hiện chương trình, ngoài ngân sách nhà nước, vốn lồng ghép, Bộ GDĐT còn huy động sự đóng góp cộng đồng để xây dựng trường lớp, trang bị thiết bị và hỗ trợ học sinh khó khăn. Tuy nhiên, ở một số địa phương khó khăn, hiệu quả xã hội hóa còn hạn chế, cần triển khai các giải pháp có tính bền vững hơn.