Tham vấn hoàn thiện 2 dự án Luật về giáo dục

Quang cảnh tọa đàm

Thể chế hóa đầy đủ tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cho biết, Bộ GDĐT được Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao chủ trì soạn thảo hai dự án Luật nêu trên để trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp tháng 10/2025. Trong quá trình xây dựng, Bộ đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương; tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm, lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học và cán bộ quản lí giáo dục trên cả nước, bảo đảm thực hiện đúng quy trình của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Đặc biệt, ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo - văn kiện có ý nghĩa chiến lược, thể hiện quyết tâm đổi mới mạnh mẽ tư duy và thể chế, hiện đại hóa nền giáo dục Việt Nam. Trên cơ sở đó, Bộ GDĐT đã rà soát, hoàn thiện hai dự thảo Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ tinh thần của Nghị quyết, tạo hành lang pháp lí thúc đẩy phát triển toàn diện giáo dục và đào tạo.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc phát biểu tại tọa đàm

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc bày tỏ mong muốn các đại biểu tập trung góp ý sâu vào những nội dung cốt lõi, đặc biệt là các quy định cụ thể hóa quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết số 71-NQ/TW, qua đó giúp Bộ GDĐT tiếp tục hoàn thiện, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn đổi mới giáo dục.

Tăng phân quyền, đẩy mạnh chuyển đổi số, bảo đảm thống nhất hệ thống pháp luật

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ GDĐT) Mai Thị Anh, điểm nổi bật của Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục là phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Bộ GDĐT, địa phương và các cơ sở giáo dục.

Cụ thể, thẩm quyền quy định chi tiết hướng nghiệp, phân luồng được chuyển từ Chính phủ sang Bộ trưởng Bộ GDĐT; Chủ tịch UBND cấp tỉnh được phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương; Hiệu trưởng cấp bằng tốt nghiệp THPT thay cho Giám đốc Sở GDĐT. Việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS, thay bằng xác nhận hoàn thành chương trình học, giúp giảm thủ tục hành chính, phù hợp với phổ cập giáo dục THCS và thông lệ quốc tế.

 Dự thảo cũng bổ sung nhiều nội dung mới: quy định phổ cập mầm non cho trẻ 3 - 5 tuổi, bắt buộc giáo dục THCS; đưa AI vào ứng dụng trong giáo dục; Nhà nước cung cấp miễn phí một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc. Đồng thời, mở rộng ưu đãi về đất đai, thuế; bổ sung quỹ học bổng quốc gia, đổi mới mô hình trường năng khiếu, bổ sung trường phổ thông nội trú tại các xã biên giới.

Vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Thị Anh trình bày tổng quan về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục

Để bảo đảm thống nhất pháp luật, dự thảo điều chỉnh nhiều quy định về phân luồng, liên thông, kiểm định chất lượng, hệ thống giáo dục quốc dân mở, linh hoạt. Khoảng 55% thủ tục hành chính hiện hành dự kiến sẽ được cắt giảm, đơn giản hóa.

Đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, Luật bổ sung quy định về văn bằng, chứng chỉ điện tử, cho phép cấp, tra cứu, xác thực trực tuyến; tăng cường hoạt động khoa học, công nghệ, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục, thúc đẩy hợp tác quốc tế và đổi mới sáng tạo.

Tăng tự chủ, đổi mới quản trị và bảo đảm chất lượng

Về Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học Nguyễn Tiến Thảo trình bày bốn điểm lớn gồm: định vị vai trò tiên phong của giáo dục đại học trong đào tạo nhân lực chất lượng cao và đổi mới sáng tạo; khẳng định quyền tự chủ là quyền pháp định của cơ sở giáo dục đại học gắn với trách nhiệm giải trình; đổi mới quản trị và phương thức quản lí nhà nước theo hướng chuyên nghiệp, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, ứng dụng công nghệ số trong quản lí; mở rộng, đa dạng hóa nguồn lực, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa công lập và tư thục.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học Nguyễn Tiến Thảo trình bày tổng quan về dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi)

Dự thảo cụ thể hóa sáu nhóm chính sách lớn được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết 191/NQ-CP, bao gồm: hoạt động giáo dục đại học; tổ chức và vận hành cơ sở giáo dục đại học; trách nhiệm của Nhà nước; cơ chế bảo đảm chất lượng và hội nhập quốc tế; phát triển đội ngũ; và cơ chế tài chính, điều kiện bảo đảm cho giáo dục đại học.

Một điểm đáng chú ý là dự thảo đề xuất không thành lập hội đồng trường trong cơ sở công lập, đồng thời phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của tổ chức Đảng trong hoạch định chiến lược, công tác cán bộ và phân bổ nguồn lực.

Dự thảo Luật cũng quy định cơ sở giáo dục đại học là trung tâm nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo của quốc gia; gắn kết đào tạo với nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ; mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, đặc biệt ở các lĩnh vực trọng điểm.

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Dự thảo cũng đề xuất phân bổ ngân sách theo chất lượng, hiệu quả hoạt động; huy động nguồn lực xã hội cho nghiên cứu, đổi mới sáng tạo; bổ sung chính sách học phí và hỗ trợ tài chính bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục đại học; hoàn thiện chính sách hợp tác và đầu tư nước ngoài…

Đề xuất tăng tự chủ, thống nhất pháp lí trong giáo dục

Góp ý tại tọa đàm, ông Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học FPT, đề nghị làm rõ khái niệm “giảng viên đồng cơ hữu”, cân nhắc mở rộng đối tượng để thu hút người tài tham gia giảng dạy chứ không giới hạn trong phạm vi phải là viên chức và hoạt động tại các tổ chức khoa học và công nghệ.

Đoàn chủ trì điều hành tọa đàm

Về chính sách ưu đãi đất đai và thuế, TS Lê Trường Tùng đề xuất miễn tiền sử dụng đất cho các hoạt động giáo dục, kèm cơ chế quản lí phù hợp để bảo đảm hiệu quả và tạo điều kiện phát triển cho các cơ sở giáo dục.

Đối với tự chủ đại học, ông Tùng cho rằng một số quy định trong dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) có xu hướng thắt chặt quyền tự chủ. Tự chủ phải được hiểu là cơ chế pháp lí giúp các trường tự quyết trong khuôn khổ luật định, thay cho cơ chế “xin -cho” hiện nay.

Chia sẻ về dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), PGS.TS Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng dự thảo lần này có hai nội dung nổi bật là bỏ quy định về hội đồng trường tại các trường đại học công lập và tăng cường tự chủ đại học, không phụ thuộc vào mức độ tài chính, gắn với phân cấp và trách nhiệm giải trình. Tuy nhiên, ông Sơn đề nghị, khi hội đồng trường chấm dứt hoạt động, cần liệt kê rõ phạm vi lãnh đạo của tổ chức Đảng trong các trường đại học và nội dung cụ thể để bảo đảm tính đầy đủ và minh bạch.

Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền Phạm Minh Sơn góp ý tại tọa đàm

Cũng về dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), PGS.TS. Hoàng Xuân Châu, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội, góp ý cho Điều 20 liên quan đến phân hiệu. Ông đề nghị làm rõ liệu mọi địa điểm đào tạo khác trụ sở chính có được xem là phân hiệu hay không, vì trong thực tế có những cơ sở chỉ cách trụ sở chính 15-20 km. Việc yêu cầu lập bộ máy riêng cho từng địa điểm như vậy sẽ gây vướng mắc. Do đó, ông đề nghị định nghĩa rõ khái niệm “phân hiệu” và quy định cụ thể trong nghị định hướng dẫn thi hành, bảo đảm tính thống nhất và thuận lợi trong triển khai.